Αλφειός

I

Πεδινός οικισμός (υψόμ. 20 μ., 39 κάτ.) του νομού Ηλείας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Πύργου.

II

Ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου, τόσο σε μήκος (112 χλμ.) όσο και σε όγκο νερού, με λεκάνη απορροής 3.600 τ. χλμ. Πηγάζει από τους δυτικούς πρόποδες του Πάρνωνα, στα Ν της Τρίπολης, διαρρέει την πεδιάδα της Τεγέας, σε πολλά σημεία υπόγεια και με την τροφοδότηση από τις λεγόμενες αρκαδικές καταβόθρες, αναφαίνεται στη νότια είσοδο της λεκάνης της Μεγαλόπολης, της οποίας αποχετεύει τα νερά, ακολουθώντας ΒΔ κατεύθυνση έως την Ηραία· από το σημείο αυτό στρέφεται Δ και διασχίζοντας την πεδιάδα της Ηλείας εκβάλλει στο βόρειο άκρο του κόλπου της Κυπαρισσίας. Ο Α., αρκετά ορμητικός στην Αρκαδία, γίνεται ηρεμότερος κοντά στα σύνορα της Ηλείας και μετά τη συμβολή του με τον Λάδωνα και τον Ερύμανθο, τους μεγαλύτερους παραποτάμους του από τα δεξιά· από την ίδια πλευρά δέχεται και πολλούς μικρότερους παραποτάμους, όπως τον Ενιπέα, τον Γορτύνιο, τον Κλάδεο κ.ά., ενώ από τα αριστερά του δέχεται τον Καρνίωνα, τον Σειληνούντα, τον Αχέροντα κ.ά. Εξαιτίας της ορμητικότητας και των πολλών παραποτάμων του, ο Α. μεταφέρει μεγάλη ποσότητα υλικών, που σχηματίζουν λωρίδες ξηράς με την επίδραση των θαλάσσιων ρευμάτων· έτσι, πίσω από αυτές τις λωρίδες έχουν απομονωθεί οι λιμνοθάλασσες της Μουριάς, της Αγουλινίτσας και του Καϊάφα, ενώ οιεκβολές του ποταμού έχουν μετακινηθεί κατά 4 χιλιόμετρα σε σύγκριση με την αρχαιότητα.

Με την κατασκευή του νέου φράγματος εκτροπής και αρδευτικού δικτύου, εξασφαλίζονται η άρδευση 163.000 στρεμμάτων, η αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής, η αποστράγγιση 110.000 στρεμμάτων, ενώ δίνεται στην καλλιέργεια έκταση περίπου 50.000 στρεμμάτων.

Ο Αλφειός με δύο γέφυρες, μία της φραγκοκρατίας και μία σύγχρονη (φωτ. Ραφαηλίδη).

Ο ποταμός Αλφειός στις εκβολές του.

Το φράγμα του ποταμού Αλφειού.

III

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Συνεορτάζεται με τους Φιλάδελφο, Κυπρίνο, Ονήσιμο, Έρασμο και τους «συν αυτώ ιδ’ μάρτυρες». Από αυτούς, οι τρεις πρώτοι ήταν γιοι του άρχοντα Βιτάλιου, ευγενείς και πλούσιοι από τη χώρα των Βάσκων στην Ισπανία. Κατηχήθηκαν και βαφτίστηκαν από τον Ονήσιμο και άρχισαν να κηρύττουν τον χριστιανισμό. Τελικά τους συνέλαβαν και τους έστειλαν για ανάκριση, μαζί με τους άλλους, στον αυτοκράτορα Αικίνιο στη Ρώμη, ο οποίος ανέθεσε την υπόθεση στον άρχοντα της Σικελίας Τέρτυλλο. Ο άρχοντας, αφού τους βασάνισε, τους θανάτωσε με άγριο τρόπο. Έκοψε τη γλώσσα του Α., έψησε στη σχάρα τον Φιλάδελφο, τηγάνισε τον Κυπρίνο, λιθοβόλησε τον Ονήσιμο, και τον Έρασμο με τη συνοδεία του τους αποκεφάλισε με ξίφος. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Μαΐου.

2. Αποκεφαλίστηκε το 303 στην Καισάρεια της Παλαιστίνης. Η μνήμη του τιμάται στις 18 Νοεμβρίου.

IV

Όνομα ενός μυθολογικού και ενός ιστορικού προσώπου.

1. Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, κυνηγός που ερωτεύτηκε την Άρτεμη, χωρίς όμως ποτέ να την αποκτήσει, και την Αρέθουσα, ακόλουθο της Άρτεμης, που την κυνήγησε έως το νησί Ορτυγία, απέναντι από τις Συρακούσες. Για να μην πέσει στα χέρια του, η Αρέθουσα έγινε πηγή και ο Α. ποταμός. Στην Αρκαδία και την Ήλιδα τον λάτρευαν ως Θεό και στην Ολυμπία υπήρχαν δύο βωμοί του.

2. Επιγραμματοποιός από τη Μυτιλήνη (1ος αι. π.Χ.). Έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου, όπως φαίνεται από ένα επίγραμμά του που αναφέρεται στην παντοκρατορία του αυτοκράτορα αυτού. Έγραψε επίσης ποιήματα, ένα από τα οποία αναφέρεται στις προσφορές τριών αδελφών κυνηγών στον Πάνα, άλλο στον Ποσειδώνα, άλλο στον Όμηρο, άλλο στον Θεμιστοκλή και άλλα στις Μυκήνες, στο Άργος και στις Μυκήνες μαζί, στη Δήλο και σε κάποιον Μακρίνο.